SKARBY POLSKIEJ ZIEMI - PODGÓRZE - PERŁA KRAKOWA

8.00 – Msza i wyjazd z ul. Gawronów 20

PODGÓRZE - PERŁA KRAKOWA WTOREK 11.IV.2023
8.00 – Msza i wyjazd z ul. Gawronów 20
Podgórze to jedna z najciekawszych dzielnic Krakowa – dawniej odrębne miasto, włączone do granic administracyjnych Krakowa w 1915 roku.
Rynek Podgórski - Podgórze posiada własny rynek – plac wytyczony w XVIII wieku u zbiegu dróg do Wieliczki, Kalwarii i Krakowa. Centralny plac Podgórza otoczony jest z dwóch stron zabytkowymi kamienicami, z jednej strony kończy go piękny z zewnątrz kościół św. Józefa wybudowany w XIX wieku, z 80-metrową strzelistą wieżą. Natomiast jedna strona to budynki socrealistyczne, psujące ogólne wrażenie. Na placu zamontowano sporo ławeczek, posadzono drzewa, dostępne są toalety publiczne – ogólnie ciekawe miejsce. Z budynków najbardziej podoba się Magistrat Wolnego Królewskiego Miasta Podgórze.  W dawnych czasach mieścił się tu tętniący życiem targ pełen kupców sprzedających wyroby z całego świata. Jego położenie na skrzyżowaniu ważnych dróg prowadzących w kierunku Wieliczki, Krakowa i Kalwarii Zebrzydowskiej sprzyjało handlowi.
Kładka ojca Bernatka KŁADKA pieszo-rowerowa na Wiśle w Krakowie łącząca Kazimierz z Podgórzem, zbudowana w miejscu dawnego mostu Podgórskiego. Decyzją Rady Miasta Krakowa została nazwana imieniem o. Laetusa Bernatka, zakonnika, który na przełomie XIX i XX w. doprowadził do wybudowania budynków szpitala Bonifratrów w Krakowie. Kładka, zbudowana według projektu Autorskiej Pracowni Projektowo-Plastycznej prof. Andrzeja Gettera, ma formę stalowego łuku rozpiętego pomiędzy Istniejącymi przyczółkami mostu Podgórskiego, do którego podwieszone są dwa pomosty (jeden dla pieszych, drugi dla rowerzystów). Stalowy łuk ma długość 145 metrów, natomiast pomosty ok. 130 m. Całość konstrukcji waży ponad 700 ton, a koszt jej budowy to ponad 38 mln zł, z czego 15 mln zł pochodziło ze środków unijnych. Barierki przy części dla pieszych obwieszone są kłódkami zakochanych. Na kładce ustawiono rzeźby autorstwa Jerzego Kędziory, które przy podmuchach wiatru poruszają się, przez co niektórym może się wydawać, że fruwają.
Kościół św. Józefa – zabytkowy kościół rzymskokatolicki znajdujący się przy ul. Jana Zamoyskiego 2 w Krakowie. Usytuowany w Rynku Podgórskim na północnych stokach Krzemionek Podgórskich w południowo-środkowej części Krakowa. Obiekt wraz z dzwonnicą i ogrodzeniem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. W 1832 roku inż. Franciszek Brotschneider wybudował na Rynku Podgórskim kościół, który pod koniec XIX wieku był w złym stanie technicznym i za mały dla parafii liczącej ponad 17 tys. wiernych. W 1905 roku obiekt wyburzono. Nowy kościół został zbudowany w latach 1905–1909 według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego ze Lwowa.
Podgórze – Park Bednarskiego Z Rynku Podgórskiego przechodzimy na Plac Lasoty, gdzie stoi pomnik Edwarda Dembowskiego – jednego z organizatorów Powstania Krakowskiego, zwracają też uwagę dwie duże wille – Willa Mira i Willa Julia. Willa Mira pochodzi z 1896 roku; jej budowę zlecił znany wtedy aptekarz – Dyonizy Matula. Willa Julia została natomiast wybudowana dla Wojciecha Bednarskiego, którego imieniem nazwano pobliski park. Dawniej na Placu Lasoty była miejska szubienica i nazywano to miejsce placem „Na zbóju”. Przy wejściu do parku zobaczymy tabliczkę z planem Podgórza i zaznaczonymi zabytkami.
Kolorowe Schody na Podgórzu
Z Placu Lasoty odchodzi niepozorna ulica Tatrzańska, łącząca Plac Lasoty z ulicą Rękawka. Ulica stroma, kryje w sobie interesującą atrakcję – schody pomalowane w kolory tęczy z cytatami klasyków literatury. Miejsce warte zobaczenia.
Kościół św. Benedykta Wracamy na Plac Lasoty, skąd ulicą porucznika Antoniego Stawierza dojdziemy do dwóch innych atrakcji. Pierwsza z nich to kościół św. Benedykta. Urokliwy kościółek – jeden z najmniejszych i najstarszych kościołów w Krakowie. Kościół powstał w XIV wieku na bazie rotundy z początku z XI wieku. Na wierzchu rotundy dawniej znajdował się kościół z XII lub XIII wieku; ruiny tego kościoła wykopali archeolodzy podczas badań prowadzonych w trakcie remontu kościoła św. Benedykta. Przy kościele dawniej istniał cmentarz przykościelny oraz cmentarz choleryczny. W latach 60. XIX wieku Austriacy chcieli zburzyć kościół św. Benedykta, ponieważ ograniczał pole ostrzału sąsiadującego z nim Fortu 31. Ówczesny proboszcz podgórski ks. Jan Komperda skutecznie odwołał się od decyzji do Wiednia, dzięki czemu kościółek ocalał. Kościół św. Benedykta w Krakowie udostępniony jest do zwiedzania dwa razy w roku, podczas tzw. Dni Otwartych Podgórza. Oprowadzanie odbywa się z przewodnikiem.

Rękawka – krakowskie święto, obchodzone na Wzgórzu Lasoty po pierwszej wiosennej pełni (obecnie najczęściej we Wtorek Wielkanocny), nawiązujące do słowiańskiej tradycji wiosennego święta zmarłych. Do tradycji Rękawki należy m.in. rzucanie oraz toczenie jaj, symbolu nowego życia. Nazwa wiąże się z legendą o kopcu, usypanym po śmierci Kraka przez lud. Tradycja podaje, że ziemię na kopiec noszono w rękawach i stąd wzięła się nazwa „Rękawka”.
Kopiec Krakusa Spod Fortu 31 możemy dojść przez krzaki do starego Cmentarza Podgórskiego lub pójść dalej na Kopiec Krakusa. Aby dojść do Kopca Krakusa, musimy przejść kładką nad aleją Powstańców Śląskich i torami kolejowymi, a później skrótem lub wijącą się drogą dostać się na wzgórze. Zajmie to około 15 minut. Przechodząc przez kładkę warto zwrócić uwagę na mural „Silva Rerum” (o muralach później). Z kładki widać także stację kolejową Kraków Podgórze, z powodu inwestycji kolejowych przez dużą część dnia pustą. Data powstania Kopca Krakusa nie jest znana, legendy głoszą, że pochowano w nim mitycznego króla Kraka – założyciela Krakowa. Kopiec wznosi się na wysokość 16 metrów. W 2013 roku kopiec oraz otoczenie poddano rewitalizacji. Z kopca rozpościera się panorama Krakowa – widać doskonale Stare Miasto (o ile nie jest spowite smogiem) i łącznicę kolejową pozwalającą pociągom jadącym w stronę Skawiny ominąć stację Kraków Płaszów. Pod kopcem można usiąść na ławkach. Tuż obok kopca rozciąga się dawny kamieniołom Liban, gdzie przymusowo pracowali więźniowie karnego obozu pracy w latach 1942-1944. Miejsce bardzo zaniedbane. Na różnych stronach i forach bywa polecane na spacer – z daleka wydawało mi się dżunglą w środku miasta i rajem dla kleszczy lub różnych podejrzanych osobników, więc nie wchodziłem na teren kamieniołomu. Kręcono tu zdjęcia do filmu Lista Schindlera. Cmentarz Podgórski Stary Opuszczamy Kopiec Kraka, następnie przechodzimy przez kładkę i wąską ścieżką wzdłuż alei Powstańców Śląskich dochodzimy do starego Cmentarza Podgórskiego, a właściwie pozostałości po nim, bo dawny cmentarz był znacznie większy.
Fragmenty murów getta W dwóch miejscach Podgórza natrafimy na odrestaurowane fragmenty dawnego muru getta żydowskiego. Pierwszy znajdziemy na placu zabaw, w ustronnym miejscu w pobliżu starego cmentarza i szkoły. Szczerze mówiąc, dziwnie to wygląda. Drugi, znacznie mniejszy fragment, zobaczymy przy ulicy Lwowskiej.
Plac Bohaterów Getta W czasach drugiej wojny światowej centrum getta żydowskiego, obecnie historię Żydów symbolizują krzesła ustawione na placu, pokazujące to, co pozostało po Żydach wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Z historią podgórskiego getta żydowskiego można zapoznać się w zabytkowym budynku Apteki „Pod Orłem”, który z zewnątrz wygląda jak rzeczywista apteka i jeśli ktoś nie jest miejscowy, może się pomylić. W czasie okupacji właściciel apteki – Tadeusz Pankiewicz – w czasach okupacji dobrowolnie zamieszkał w aptece na terenie getta, udzielał mieszkańcom schronienia i zaopatrywał w leki. Zmarł w 1993 roku. Sam Plac Bohaterów Getta to betonowa dżungla, podobnie jak inne place w województwie małopolskim. Prawdę mówiąc nie odczuwałem charakteru tego miejsca, szczególnie patrząc na ruchliwą ulicę i nowoczesną zabudowę ulic Piwnej i Na Zjeździe.
Kamienica ze śladami ostrzału Spacerując ulicą Piwną warto zwrócić uwagę na niepozorną kamienicę pod adresem Piwna 7a. Na elewacji kamienicy zobaczymy ślady po ostrzale z czasów drugiej wojny światowej. Całość sprawia surrealistyczne wrażenie, biorąc pod uwagę nowoczesne budynki po drugiej stronie ulicy i modnie ubranych korpoludków kręcących się po ulicy lub wypoczywających na leżakach wśród nowoczesnej zabudowy.
Murale Krakowskie Podgórze ma też godne uwagi murale. Mural Silva Rerum – wspomniany wcześniej mural przy alei Powstańców Śląskich. Przedstawia historię Polski od chrztu do czasów współczesnych w obrazach. Zwróciłem na niego uwagę kilka lat temu przejeżdżając tamtędy pociągiem. Niedoceniana atrakcja. Dwa murale zobaczymy na ścianach bloku przy ulicy Krakusa. Pierwszy to Mayamural – mural na koniec świata inspirowany VII-wieczną inskrypcją z meksykańskiego Tortuguero. Drugi o nazwie „Pomyśl: Literatura!” wyróżnia się cytatem Stanisława Lema Na koniec ludzie skarleją do wymiaru bezmózgich sług żelaznych geniuszy i, być może, poczną oddawać im cześć boską…
Zauważyłem też mural Blu u zbiegu ulic Piwnej i Józefińskiej. Dzieło włoskiego artysty o pseudonimie Blu powstało jako część ArtBoom Tauron Festiwalu w 2011 roku. Mural przedstawia tłum wpatrujący się w dzwon-megafon opatrzony pieczęcią papieską.
Inny mural zobaczycie na kamienicy przy Lwowskiej 16. Pomnik wyrwanych serc – monument projektu Witolda Cęckiewicza postawiony w 1964 roku, ku „Pamięci męczenników wymordowanych przez hitlerowskich ludobójców w latach 1943-1945” wszystkich narodowości. Stoi na górce (zwanej C-Dołek) gdzie masowo dokonywano egzekucji.
Fabryka Emalia Oskara Schindlera – fabryka założona w 1937 jako miejsce produkcji wyrobów emaliowanych i blaszanych. Wydzierżawiona, a potem przejęta przez niemieckiego przedsiębiorcę Oskara Schindlera w 1939, jako Niemiecka Fabryka Wyrobów Emaliowanych – Deutsche Emailwarenfabrik (DEF), prowadzona przez Schindlera do roku 1945. Fabryka mieści się przy ulicy Lipowej 4, na krakowskim Zabłociu. Schindler zatrudniał w niej zagrożonych eksterminacją Żydów, wpisanych następnie na tzw. listę Schindlera i uratowanych od zagłady. Po II wojnie światowej fabrykę przejął skarb państwa, a w 2005 miasto Kraków. Od 2007 fabryka została podzielona między dwie instytucje: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (które utworzyło tu wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939-1945) i Muzeum Sztuki Współczesnej.
Plaszow (Płaszów) – niemiecki nazistowski obóz pracy przymusowej na terenie Krakowa , później przekształcony w obóz koncentracyjny (niem. Konzentrationslager Plaszow bei Krakau). Obóz został założony dla ludności żydowskiej ze zlikwidowanego 14 marca 1943 krakowskiego getta, na terenie Podgórza i Woli Duchackiej. Powstał jesienią 1942 na terenach dwóch żydowskich cmentarzy z 1887 i 1932, przy ul. Abrahama 3 i przy ul. Jerozolimskiej 25. Jednym z komendantów obozu był SS-Hauptsturmführer Amon Göth. Komendant obozu Amon Göth został aresztowany we wrześniu 1944 przez władze niemieckie pod zarzutem korupcji i łamania regulaminów (ale nie pod zarzutem morderstwa bądź innych przestępstw przeciw osadzonym w obozie więźniom). Zwolniony z powodu choroby w styczniu 1945 pojechał do sanatorium, gdzie po zakończeniu wojny aresztowali go Amerykanie. Jako zbrodniarza wojennego przekazali go Polsce, gdzie został oskarżony o ludobójstwo, osądzony przez  Trybunał Narodowy, skazany na śmierć i powieszony w Krakowie 13 września 1946. Sanktuarium Bożego Miłosierdzia Krótka wizyta na zakończenie pielgrzymki przed Odpustem w II Niedzielę Wielkanocy
Koszt 100 zł (+ pieniądze na obiad dla chętnych). Powrót na Gawronów 20 w Katowicach w godzinach wieczornych.