SZWAJCARIA ZAGŁĘBIOWSKA I POLSKA SAHARA

SZWAJCARIA ZAGŁEBIOWSKA -Mianem Szwajcarii Zagłębiowskiej określany jest przełomowy odcinek Białej Przemszy ciągnący się od Okradzionowa, w którym Biała Przemsza dokonuje prawie 90-stopniowego skrętu na południe aż do Chwaliboskiego, dziś dzielnicy Sławkowa. Na tym odcinku meandrująca, dziko płynąca Biała Przemsza przebija się przez wapienne i dolomitowe wzgórza Garbu Ząbkowickiego. W tym krajobrazie ktoś dopatrzył się Szwajcarii i nazwa przylgnęła. Spacerując doliną Białej Przemszy mamy okazję poznać rzekę od jej naturalnej strony. Towarzyszą nam rzeczne zakola, wysokie trawy, leśne wąwoziki, nieuporządkowaną roślinność, odsłaniają się fragmenty skał a wiosną zakwitają zawilce, śledziennice i żółte kaczeńce. Wchodzimy do Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd i wsi Hutki-Kanki. Bardzo lubię to miejsce. Wieś przypomina leśną osadę, domy sprawiają wrażenie jakby wyrosły w środku lasu a sami gospodarze postanowili zachować ten leśny klimat na swoich działkach. We wsi znajdują się dwa ciekawe miejsca. Pierwsze to Góra Chełm wraz z rezerwatem przyrody utworzonym dla ochrony buczyny (sudeckiej, ciepłolubnej oraz niżowej) oraz jej bogatego runa. Nasz szlak przechodzi zaledwie u podnóża góry choć ona sama mocno zaznacza się w krajobrazie. Na szlaku znajduje się zaś druga atrakcja okolicy – rzeka Centuria. Ta dzika choć skromna rzeka pięknie meandruje przez lasy a jej dolina jest siedliskiem być może najważniejszej jurajskiej rośliny – warzuchy polskiej (cochlearia polonica). To jurajski endemit, co oznacza, że jego jedyne stanowisko na świecie znajduje się właśnie na Jurze. Warzucha polska pierwotne porastała źródliska rzeki Białej, jednak z powodu górniczej działalności i w konsekwencji wysuszenia okolicznych rzek, siedlisko to zostało zniszczone. Monitorujący roślinę przyrodnicy introdukowali warzuchę w inne miejsca, z których najbardziej polubiła dolinę Centurii. To właśnie tu rozwinęła się jej najsilniejsza populacja. Warzucha polska to niewielka wodno-błotna roślina o licznych, lecz małych, białych kwiatach. Kwitnie od maja do września. Jest to roślina pod ścisłą ochroną a jej stanowisko, dla bezpieczeństwa samej rośliny, jest niedostępne dla zwiedzających.

OKRADZIONÓW -zamieszkały obecnie przez mniej więcej 1200 osób, przyłączony został do Dąbrowy Górniczej w 1977 roku. Jako wieś istniał już - jak świadczą dokumenty pisane - w roku 1306. Miejscowość do 1790 stanowiła własność biskupów krakowskich i pełniła rolę ośrodka przemysłu kruszcowego i hutniczego, o czym świadczą zresztą nazwy okolicznych przysiółków, jak Rudy czy Kuźniczka. Okradzionów był także ośrodkiem młynarskim. W wieku XIX istniały tu trzy młyny wodne. Zachował się do naszych czasów młyn Freya, choć wykorzystywany jest inaczej, aniżeli pierwotnie. Jego budynek, znajdujący się w rękach prywatnych, jest dobrze utrzymany i pełni rolę elektrowni wodnej. Całość podziwiać możemy z zewnątrz. Młyn Freya powstał zapewne około połowy XIX w. Obecny wygląd pochodzi z latach dwudziestych XX stulecia. Wtedy także, obok niego, wzniesiono znajdujący się tu budynek mieszkalny. Młyńskie koło napędzane jest odnogą Białej Przemszy. Woda, w celu zwiększenia siły, spiętrzona została niewielką tamą (dzisiaj jest wykorzystywana na potrzeby elektrowni). W 1936 roku, oprócz wymiany turbiny młyna zainstalowano tutaj także turbinę służącą do napędu tartaku. Po II wojnie Młyn Freya upaństwowiono. Po upadku PRL obiekt odzyskany został przez spadkobierców rodziny Freyów. Przez Okradzionów przebiega czerwono znakowany Szlak Szwajcarii Zagłębiowskiej.

 Błędów –wschodnia dzielnica Dąbrowy Górniczej, oddalona ok. 21 km od centrum miasta. Powierzchnia: 1891 ha, liczba mieszkańców wynosiła w 2004 roku 1742. W średniowieczu wieś w parafii Sławków, należąca do biskupów krakowskich (klucz sławkowski), w 1220 podarowana przez biskupa Iwona Odrowąża klasztorowi Świętego Ducha w Prądniku Białym pod Krakowem. W związku z przeniesieniem klasztoru do Krakowa w 1244 Błędów ponownie stał się własnością biskupią w kluczu sławkowskim, w parafii Chechło. W XVI wieku do biskupów krakowskich należało w Błędowie 6 łanów, które zsekularyzowane zostały w XVIII wieku wraz z całym kluczem sławkowskim. Na początku XIX wieku Błędów istniał jako trzy wsie tj. Błędów, Kuźnica Błędowska oraz Górki z Zagórczem. Od 1867 w powiecie będzińskim, w gminie Łosień. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podawał w roku 1880: Błędów (...) w[ie]ś rządowa, nad rz. Białą Przemszą, pow. będziński, gm. Łosień, par[afia]. Niegowonice, na lewo od drogi bitej z Dąbrowy górniczej do Olkusza. W roku 1827 wieś liczyła 27 domów i 193 mieszkańców, a w 1880 roku 49 domów i 314 mieszkańców, dysponujących 366 morgami ziemi. W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Błędów, po jej zniesieniu w gromadzie Okradzionów.  Od 1977 dzielnica Dąbrowy Górniczej. Przepływa przez nią Biała Przemsza. Od wschodu i południa graniczy z Błędowskimi Lasami, które przechodzą w Pustynię Błędowską.

Przez Błędów przechodzi czerwony  „Szlak Szwajcarii Zagłębiowskiej” ze Sławkowa do Zawiercia przez Okradzionów i Chechło. Rozpoczyna się tu żółty  „Szlak Pustynny” do Ryczowa przez Klucze. W pobliżu przebiega również pomarańczowy „Transjurajski Szlak Konny” z Nielepic do Częstochowy.

Pustynia Błędowska –największy w Polsce obszar lotnych piasków (około 33 km²), leżący na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Olkuskiej.  Rozciąga się od dzielnicy Błędów Dąbrowy Górniczej na zachodzie do gminy Klucze na wschodzie. Granicą północną pustyni jest wieś Chechło, a na południu jest ograniczona dużym obszarem leśnym. Pustynia ma niecałe 10 km długości i szerokość do 4 km. Piaski mają średnią miąższość 40 m, maksymalnie 70 m. Przez pustynię, ze wschodu na zachód, przepływa Biała Przemsza. Od wczesnych lat XX wieku pustynia wykorzystywana była jako poligon wojskowy. Podczas I wojny światowej ćwiczył na niej przed bitwą pod Krzywopłotami batalion pomocniczy piechoty legionowej. W okresie międzywojennym obszar ten wykorzystywała do ćwiczeń piechota i artyleria Korpusu nr V w Krakowie. W czasie II wojny światowej pustynia służyła jako poligon niemieckim lotnikom z bazy lotniczej Udetfeld koło Siewierza. Obecnie tylko część północna pustyni służy za poligon wojskowy, na którym ćwiczą wojska spadochronowe. Od strony Chechła oraz na górze Czubatce w Kluczach było niegdyś stanowisko dowodzenia, jednak z powodu groźby zawalenia ruiny usunięto. W latach 30. XX wieku Pustynia Błędowska wraz z Pustynią Ryczowską (około 1 km²), Dziadowskim Morzem i Pustynią Starczynowską (około 5 km²) wchodziła w skład Wielkiej Pustyni Błędowskiej, rozciągającej się na przestrzeni około 150 km². W latach 50. XX wieku część pustyni zaorano i obsadzono wierzbą ostrolistną oraz sosną. W połączeniu z pyłami przemysłowymi GOP i obserwowanym obecnie podnoszeniem się poziomu wód, spowodowało to znaczne zmniejszenie powierzchni odkrytych piasków. Część południowa pustyni niemal całkowicie zarośnięta (wyjątkiem krawędzie wschodnie), jednak część północna, w okolicach Chechła, jest terenem w dużej mierze odsłoniętym. Jeszcze do lat 70. XX w. na obszarze pustyni rosła endemiczna roślina – warzucha polska, niewystępująca w innym miejscu Polski. Rosła w źródliskowym odcinku Białej Przemszy, gdyż wymaga źródlanej, zimnej i czystej wody oraz piaszczystego podłoża. Obecnie podejmuje się działania mające na celu uchronienie tego unikalnego obszaru poprzez karczowanie sukcesywnie zarastających drzew. Pustynia Błędowska to niewątpliwie jedna z większych ciekawostek przyrodniczych i krajobrazowych w Polsce, na pograniczu dwóch województw: śląskiego i małopolskiego. Zwana „Polską Saharą” - morze piasku i największy obszar piasków lotnych w środku kraju. Pustynia położona jest na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, na granicy Wyżyny Olkuskiej i Wyżyny Śląskiej oraz pomiędzy Kluczami od wschodu i Błędowem od zachodu. Jej północną granicę wyznacza Chechło. Przez obszar pustynny z zachodu na wschód, przepływa głęboką doliną rzeka Biała Przemsza, dzieląc ją na dwie nierówne części: mniejszą północną i większą południową. Łączny jej obszar zajmuje około 32 km² powierzchni.

 Koszt 100 zł    (+pieniądze na wstępy i  obiad dla chętnych).Powrót na Gawronów 20 w Katowicach w godzinach wieczornych.